Alternatywne metody planowania lekcji

Dobrze zaplanowane zajęcia to połowa sukcesu. Sprawne przeprowadzenie lekcji w dużej mierze zależne jest od stopnia przygotowania się nauczyciela do zajęć!

Z reguły na początku przygotowanie scenariusza i opracowanie strategii prowadzenia zajęć może zabrać trochę czasu, ale w późniejszym okresie nie będzie już takie czasochłonne. Poza tym jeśli raz poświęcisz czas na napisanie dobrego scenariusza, a następnie zweryfikujesz go w praktyce (czyli po prostu poprowadzisz zgodnie z nim zajęcia), to w przyszłości będziesz dysponować gotowym scenariuszem do wykorzystania. Warto zbierać swoje scenariusze, prowadzić swojego rodzaju kartotekę, do której dopinamy pogrupowane tematycznie scenariusze zajęć. Można w tym celu korzystać z segregatorów lub prowadzić zeszyty tematyczne.

Zewsząd słychać, już nieco wyświechtane zalecenie, że zajęcia zawsze powinny być konstruowane w ten sposób, aby aktywizować uczniów i aby przebieg lekcji był maksymalnie energetyzujący. Generalnie czynności podejmowane przez nauczyciela w trakcie jednostki dydaktycznej możemy podzielić na: czynności przygotowawcze (wstępne), czynności podstawowe (właściwe) oraz czynności końcowe. Przejdę teraz do krótkiego ich omówienia.

Czynności przygotowawcze

Zaliczamy do nich między innymi: uformowanie koła, sprawdzenie listy itp. Dobrze jeśli zajęcia zaczynają się stałym elementem, znanym dzieciom – na przykład piosenką na powitanie (piosenka na dzień dobry).

Czynności podstawowe

• przygotowanie uczniów do pracy -WARM UP — rozgrzewka
  Zadaniem rozgrzewki jest skupienie uwagi dzieci na wprowadzanym zagadnieniu, temacie.
• podanie materiału – PRESENTATION -prezentacja
  Prezentujemy nowe słownictwo wykorzystując kolorowe plansze, zabawy ruchowe czy inne metody aktywne.
• powiązanie treści ze znanym już materiałem – PRACTICE – ćwiczenia praktyczne
  Praktyczne wykorzystanie poznanych słów czy zwrotów może odbywać się poprzez: ćwiczenia dramowe, śpiewanie, recytowanie, liczne gry, przedstawienia teatralne itp.
• zebranie – CONSOLIDATION
  Nauczyciel podsumowuje zajęcia, przypomina nowe słowa czy zwroty, tak aby utrwaliły się w pamięci dzieci.
• zastosowanie – APPLICATION
  Zastosowanie obejmuje dodatkowe ćwiczenia, szczególnie polecane dla dzieci starszych, do których zaliczamy ćwiczenia słuchowe, prace w książkach czy z innym materiałem wizualnym.

Czynności końcowe

Zaliczymy do nich: sprzątanie miejsc pracy, pożegnanie z dziećmi – wskazane jest też, aby zajęcia kończyły się stałym elementem (piosenką na do widzenia). W większości podręczników, które poświęcone są strategiom planowania zajęć, zaleca się rozpisanie przebiegu lekcji w tradycyjny, sekwencyjny sposób, który zaprezentowałam powyżej. Czasem jednak warto zastanowić się – czy na pewno tradycyjny sposób planowania lekcji jest skuteczny? Nauczyciele często zadają sobie pytania:

• dlaczego nie udało się osiągnąć założonych celów?
• dlaczego nie udało się zrealizować poszczególnych etapów lekcji?
• co można zmienić, aby kolejne zajęcia zyskały na atrakcyjności?

Nie wolno zapominać, że tak naprawdę przygotowanie dobrych zajęć nie jest równoznaczne z napisaniem scenariusza! Niestety prawda jest taka, że aby dobrze zaplanować zajęcia trzeba się nieźle nagimnastykować umysłowo… Scenariusz powstaje przed lekcją i stanowi niejako jedynie jej wyobrażenie. Należy więc pamiętać, że scenariusz jest TYLKO scenariuszem, a nie wytyczną, którą trzeba zrealizować w 100% bez żadnych odstępstw! Doświadczeni nauczyciele często zbyt wiele czasu poświęcają na pisanie i wypełnianie planów, schematów itp. Zdaję sobie sprawę, że niejednokrotnie jest to wymóg dyrekcji czy innych władz, ale jeśli możemy spróbować inaczej – zachęcam! Po pierwsze przygotowywanie zajęć, a również samo przygotowywanie się do zajęć – to co innego niż planowanie.

Przygotuj się, ale nie planuj

• zastanów się co chcesz osiągnąć? Zapoznaj się z materiałem w podręczniku, z terminami i pojęciami związanymi z tematem lekcji, przejrzyj wskazówki programowe, pomyśl o atmosferze, jaką możesz stworzyć, o metodach, które możesz zastosować z daną klasą, z danymi dziećmi – to co sprawdzi się w jednej grupie, niekoniecznie uda się w innej, przemyśl czy wybrane przez Ciebie ćwiczenia i zadania będą odpowiednie dla Twoich słuchaczy, czy metody dobrałeś stosownie do wieku uczniów, do ich możliwości, a także do tego, co chcesz faktycznie osiągnąć, przygotuj sobie rysunki czy zdjęcia, które mogą urozmaicić zajęcia,
• możesz też szybko zapisać dziesięć ćwiczeń, które przychodzą ci na myśl w związku z danym materiałem i daną grupą wiekową, jednak – nie zapisuj w detalach wszystkiego, co się ma wydarzyć w klasie; w trakcie zajęć wnikliwie obserwuj swoich uczniów i postaraj się do nich dostosować tempo zajęć oraz rodzaj ćwiczeń,
• pomyśl – czy Ty sam/sama chętnie wziąłbyś/wzięłabyś udział w takiej lekcji?; jak byś się czuł/czuła?Czy to się sprawdza? To zależy… Na pewno planowanie lekcji według schematu jest łatwiejsze i bardziej bezpieczne, ale jednocześnie ogranicza nasz rozwój zawodowy i osobisty. Czemu więc nie spróbować innej strategii?

Marta K. Kotarba