Planowanie zadań dramowych

Technika dramowa niesie ze sobą wiele zalet wspomagających proces nauczania języka obcego, stanowi także interesujące i atrakcyjne pod wieloma względami narzędzie w nauczaniu dzieci. Poniżej opisujemy niektóre z tych zalet, jednak ze względu na temat tego cyklu artykułów większą uwagę skupimy na kwestiach związanych z planowaniem zadań dramowych.

Definicja zadania dramowego

Według Philips (2000) zadania dramowe to nie tylko większe formy przedstawień wystawianych przez uczniów dla innych uczniów, rodziców czy też innej widowni, ale również wszelkiego rodzaju zadania udramatyzowane, w których dzieci przedstawiają nawet bardzo krótkie scenki, odgrywają dialogi, wcielają się w powierzone im role, używają pacynek lub śpiewają piosenki jednocześnie ilustrując ich treść za pomocą gestów. Jak więc wynika z tej definicji pojęcie zadania dramowego można traktować bardzo szeroko zaliczając do tej kategorii wszelkiego rodzaju ćwiczenia, w których uczniowie przedstawiają czynności zwykle połączone z użyciem wcześniej poznanych elementów językowych. Philips zwraca uwagę na to, że drama jest nie tylko produktem finalnym w postaci przedstawienia czy scenki, ale także procesem, w trakcie którego uczniowie poznają język obcy. Korzyścią ze stosowania zadań dramowych jest to, że dzieci mają możliwość wykorzystania zwrotów językowych w naturalnej komunikacji. Można powiedzieć, że następuje tutaj personalizacja nowo poznanego języka. Ta personalizacja oraz zastosowanie języka w naturalnej komunikacji, to niewątpliwie jedna (ale nie jedyna) z zalet dramy.

Philips (ibid.) wymienia także i inne zalety:

• pozytywny wpływ na motywację do nauki języka obcego
• odniesienie do czynności znanych z życia codziennego
• budowanie pewności siebie w użyciu języka
• rozwijanie umiejętności współpracy w grupie
• budowanie dobrych relacji pomiędzy uczniami w klasie
• odniesienie do uczniów charakteryzujących się różnymi stylami uczenia się,
• prezentacja języka w naturalnym kontekście,
• realizacja integracji międzyprzedmiotowej
• możliwość zmiany tempa pracy na lekcji

Pamuła (2003) dodaje do tego jeszcze rolę dramy w rozwijaniu wyobraŸni dziecka, a także podkreśla fakt, że zadania dramowe często łączą się z ćwiczeniami ruchowymi niezwykle potrzebnymi dziecku na tym etapie jego rozwoju. Wróćmy teraz do głównego wątku niniejszego artykułu, a więc do omówienia niektórych aspektów planowania zadań dramowych.

Planowanie dramy

Planowanie dramy może dotyczyć co najmniej trzech aspektów: planowania pojedynczej lekcji, planowania pracy w semestrze lub też w całym roku szkolnym. Jeśli chodzi o planowanie zadań w obrębie pojedynczej lekcji to warto zastanowić się nad tym w jaki sposób zadania dramowe mogą pomóc w sprawnym przeprowadzeniu lekcji, w jakim momencie lekcji je zaplanować oraz jakich materiałów będziemy potrzebować. Planując pracę na semestr lub cały rok szkolny możemy zastanowić się na przykład nad większymi projektami dramowymi takimi jak, na przyk ład, przedstawienie klasowe lub szkolne oraz doborem odpowiednich dat do ich przygotowania i wykonania.

Planując zadania dramowe do pojedynczej lekcji powinniśmy zastanowić się nad tym, jaki cel ma spełnić zadanie dramowe. Jednym z celów dramy może być, na przykład, zróżnicowanie tempa pracy na lekcji. Dobrze przeprowadzona lekcja to również taka, w czasie której znajdzie się miejsce zarówno na zadania wymagające skupienia i uwagi jak i na zadania żywsze, związane z ruchem. Zadania dramowe, to zwykle zadania aktywizujące uczniów, pobudzające ich do aktywności na lekcji. Jeżeli takich ćwiczeń potrzebujemy w danym momencie lekcji, to technika dramowa pomoże nam w osiągnięciu tego celu. Innym celem zastosowania tej techniki jest udramatyzowanie języka, który wprowadziliśmy na lekcji. Jak już było to wspomniane na początku niniejszego artykułu drama daje możliwość użycia poznanych zwrotów i wyra- żeń w naturalnych sytuacjach komunikacyjnych oraz pozwala na dowolne ich ze sobą komponowanie.

Przygotowanie ćwiczeń dramowych wymaga przemyślenia kolejności zajęć je poprzedzają- cych. Nauczyciel powinien pamiętać o tym, aby uczniowie opanowali wymagane w zadaniu słownictwo, wyrażenia i zwroty. Powinien również upewnić się, że uczniowie potrafią wykonać powierzone im w ramach ćwiczenia dramowego zadania. Jeśli nie, to należałoby zaplanować ćwiczenia, które pomogą dzieciom w opanowaniu niezbędnej wiedzy oraz umiejętności.

Dobrym przykładem takiej pracy przygotowawczej są na przykład, lekcje z podręcznika „Hurray!”, gdzie uczniowie mają za zadanie odegrać scenki przedstawione w historyjkach. Historyjki te zazwyczaj prezentują nowy materia ł językowy. Słuchanie historyjek jest poprzedzone wprowadzeniem najważniejszego słownictwa przez nauczyciela, który upewnia się, że uczniowie rozumieją znaczenie słów i wyrażeń, a także potrafią rozpoznać nowe słowa ze słuchu i potrafią je wymówić. W zale żności od wieku uczniowie poznają także pisownię nowo wprowadzonych słów. Dopiero po wysłuchaniu historyjki oraz wykonaniu zadania związanego ze zrozumieniem tekstu historyjki uczniowie przystępują do odgrywania opisanych w niej scenek.

Kolejną kwestią jest zaplanowanie odpowiedniego sposobu interakcji w zadaniach dramowych. Dzieci dopiero uczą się pracować w grupach, zatem jeśli dzieci nie potrafią jeszcze pracować w grupach, można zaplanować zadania dramowe do wykonania z całą klasą lub z wybranymi uczniami do wykonania przed całą klasą.

Wiele zadań dramowych zorganizowanych jest jednak w taki sposób, że brać w nich udział może tylko określona liczba uczniów. Tak jest w przypadku przedstawień, gdzie występuje określona liczba postaci w symulacjach czy zadaniach polegających na odgrywaniu ról. Pomimo tego należy dążyć do zaktywizowania wszystkich uczniów na lekcji.

Tak więc rolą nauczyciela będzie zaplanować zadania dramowe, aby w ten sposób zaanga- żować wszystkich lub możliwie jak największ ą liczbę uczniów. Można to zrobić na przyk ład powtarzając zadanie za każdym razem prosząc o jego wykonanie inne dzieci. Moż- na także modyfikować odgrywane scenki tak, aby wprowadzać do niej nowe postacie. W takim przypadku coraz to inni uczniowie będą się wcielać w odtwarzanie ról. Moż- na również, jeśli pozwala na to rodzaj ćwiczenia i wiek uczniów, poprosić o wykonanie zadań dramowych w parach. W ten sposób można odgrywać symulacje lub zadania typu „role play”.

Jeśli chodzi o planowanie semestralne lub planowanie zajęć na cały rok to warto zaplanować takie zadania dramowe, które łączą się ściśle z określoną porą roku, świętami lub inn ą ważną okazją. Przed świętami Bożego Narodzenia możemy pomyśleć nad realizacją większego projektu związanego z tym wydarzeniem. Na przykład może to być Christmas Party podczas której dzieci odgrywają scenki związane, na przykład, z tradycjami świątecznymi takimi jak: ubieranie choinki, śpiewanie tradycyjnych kolęd czy zabawę z Christmas crackers. Przed feriami zimowymi można zrealizować projekt dramowy związany z pogodą i właściwymi zasadami ubierania się zimową porą, a przed wakacjami scenki dotyczące bezpiecznego zachowanie się nad wodą czy w górach.

Zadania dramowe mogą wiązać się również z podsumowaniem materiału realizowanego w ciągu roku szkolnego. Zatem oprócz wymienionych już zalet związanych z odgrywaniem scenek można również wykorzystać tego rodzaju ćwiczenia jako swoiste podsumowanie, powtórzenie lub rozszerzenie materiału zrealizowanego w podręczniku. Na przykład realizując całość lub fragmenty opowiadania o Złotowłosej (ang. Goldilocks), możemy jednocześnie przećwiczyć różnego rodzaju przymiotniki często w tym opowiadaniu występuj ące. Jako rozszerzenie materiału planowane są również projekty dramowe z podręcznika „Hurray!”. W „Hurray! 1” projekt dramowy związany z odgrywaniem tradycyjnego opowiadania po tytułem Three Billy Goats jest jednocześnie podsumowaniem i rozszerzeniem wiedzy oraz umiejętności językowych zdobytych w trakcie pracy z podręcznikiem.

Drama a program nauczania

Planowanie większych projektów dramowych jest ważne również z punktu widzenia realizacji programu nauczania. Dobrze jeśli nauczyciel już na początku roku zaplanuje, ile czasu może poświęcić na przygotowanie i realizację projektu dramowego. Choć większe projekty dramowe wymagaj ą większych przygotowań, korzyści wynikające z podjęcia wysiłku związanego z ich realizacją są wystarczająca zachętą do jego podjęcia. Planowanie większych projektów nie może jednak kolidować z innymi zajęciami ucznia w ramach nauki języka angielskiego. Aby uniknąć tego rodzaju problemów warto już na początku roku zdecydować jakie projekty dramowe będą realizowane oraz ile czasu możemy im poświęcić.

Bez względu jednak na to, jaką ilością czasu dysponujemy, warto zaplanować przeprowadzanie przynajmniej jednego lub dwóch zadań dramowych na każdej lekcji. Proste techniki dramowe nie wymagają wielu przygotowań a pozwalają na nauczania języka w naturalnym kontekście oraz uatrakcyjniają zaplanowane przez nas lekcje.

Marcin Kleban